Na pravoslavnom groblju u Gornjim Fatovima u Maoči kod Brčkog pre desetak dana oštećeno je i srušeno šest nadgrobnih spomenika. Navodno su to uradila „deca dok su se igrala”. Slučaj iz Maoče, najvećeg uporišta vehabija u BiH, samo je jedan od mnogobrojnih primera skrnavljenja pravoslavnih grobalja i bogomolja u Federaciji BiH u kojima se, takođe, vandalizam pripisavao maldima i dečjim nestašlucima. Na tome se, uglavnom, sve završavalo, a pravi počinioci gotovo nikada nisu pronađeni i kažnjeni.
Đorđe Radanović, predsednik Odbora za zaštitu prava Srba u Federaciji BiH, kaže da je na području tog entiteta, na kome je do poslednjeg građanskog rata u BiH živelo 542.000 Srba, od početka sukoba pa do danas, oštećeno, ili dobrim delom srušeno i uništeno oko 1.100 pravoslavnih grobalja. U nekim kantonima ili naseljima u kojima su Bošnjaci većina, prema njegovim navodima, nisu pošteđene ni crkve kao ni druga pravoslavna obeležja koja su svedočila o životu srpskog pravoslavnog naroda na tim prostorima.
„Odgovorno tvrdim da ne postoji nijedno od predratnih grobalja, a da nije na neki način oštećeno. U Tuzlanskom kantonu, na primer, na svakom pravoslavnom groblju, a ima ih stotinak, može se videti po nekoliko oštećenih grobova i srušenih, išaranih ili u potpunosti razbijenih nadgrobnih spomenika. Mnoga od grobnih mesta i ne vide se od smeća i uginulih životinja koji se tu namerno ostavljaju”, kaže Radanović za „Politiku”.
Osim skrnavljenja grobalja na kojima počivaju preci proteranog srpskog naroda, u FBiH su zabeleženi i brojni slučajevi namernog oštećenja kapela i crkava, od kojih su neke i opljačkane, a neke čak i zapaljene, kao što je crkva u selu Vrelo kod Cazina, koja nije još uvek obnovljena.
„Nije slučajnost da se baš u mestima s većinskim bošnjačkim stanovništvom ruše i uništavaju pravoslavna obeležja. To se radi smišljeno”, procenjuje Radanović i u prilog tvrdnji dodaje da je u FBiH promenjeno i 1.800 toponima koji su podsećali na Srbe, kao što je slučaj sela Mitrovo Brdo u Srednjobosanskom kantonu. On poziva strane zvaničnike u BiH da obiđu sva povratnička mesta u Republici Srpskoj i u FBiH i da posete i muslimanska i pravoslavna groblja, te da se lično uvere u kakvom su stanju. Ujedno će, kaže, moći da vide i na šta liče srpska naselja u FBiH u kojima su nekada živeli Srbi.
„Možda će nakon toga promeniti jednostrano mišljenje o načinu života i problemima povratnika koje im je nametnulo političko Sarajevo”, zaključuje Radanović.
